Штучний інтелект та медіадидактика в сучасній цифровізації освіти
Анотація
У статті порушується актуальна проблема цифровізації освіти, а саме застосування штучного інтелекту (ШІ), який автори пропонують розглядати як складник медіадидактики, в освіті. Подається стисла історія розвитку ШІ та медіадидактики. При цьому охоплюються сфери застосування ШІ в різних галузях, зокрема в освіті. З 1960–1970-х років і до сьогодні виділені етапи інтеграції ШІ в освіту. Показані можливі функції ШІ в рамках медіадидактики, зокрема адаптивне навчання, індивідуалізація навчання, автоматизація оцінювання знань, пошук і сортування інформації, створення навчальних матеріалів. У контексті наукових досліджень застосування ШІ полягає в: аналізі великих банків даних, автоматизації пошуку літератури, моделюванні й симуляції процесів та об’єктів. Показані переваги й недоліки застосування ШІ як складника медіадидактики. Проведений огляд і аналіз дозволяє зробити висновок, що ШІ є потужним інструментом, який має великий потенціал для розвитку медіадидактики, вносячи нові можливості для адаптивного та індивідуалізованого навчання. Використання ШІ в навчальному процесі може істотно підвищити ефективність і швидкість освіти, зробити її доступнішою та гнучкішою, а також забезпечити персоналізований підхід до кожного студента. Водночас важливо ретельно підходити до вирішення етичних та технологічних питань, що виникають у процесі інтеграції ШІ в освіту. Необхідно зберігати баланс між традиційними методами навчання та новітніми технологіями. У майбутньому важливо розвивати ШІ в освітньому процесі так, щоб він не замінював живу взаємодію між викладачем і учнем (студентом), а лише доповнював, заохочував і підтримував навчальний процес. Крім того, актуальною є спеціалізація застосування ШІ за фахом і навчальними програмами.
Завантаження
Посилання
Anderson, C. (2018). Artificial Intelligence in Education: Theories, applications, and challenges. New York: Springer.
Anderson, T. (2008). The Theory and Practice of Online Learning. Athabasca: Athabasca University Press.
Biletskyi, V. S., Onkovych, G. V., & Sokolivska, L. (2024). Synergetychnyi efekt vid zastosuvannia viki-, kino-, saito-, blogo-, vebinarodydaktyky ta elektronnykh bibliotek u suchasnii universytetskii osviti i nautsi [Synergistic effect of using wiki, film, website, blog, webinar didactics and electronic libraries in modern university education and science]. In M. L. Komarytskyi (Ed), Innovative Development of Science, Technology and Education: Proceedings of the 8th International scientific and practical conference (pp. 340–350), Vancouver, Canada: Perfect Publishing. https://sci-conf.com.ua/viii-mizhnarodna-naukovo-praktichna-konferentsiya-innovative-development-of-science-technology-and-education-9-11-05-2024-vankuver-kanada-arhiv [in Ukrainian].
Brinker, K. (1985). Didaktische Medienkunde. Berlin: Cornelsen [in German].
Defense Advanced Research Projects Agency. (2017, March 16). Toward Machines that Improve with Experience. https://nij.ojp.gov/topics/articles/brief-history-artificial-intelligence
Gohd, C. (2024, March 27). AI is entering an “unprecedented regime.” Should we stop it — and can we — before it destroys us? Live Science. https://www.livescience.com/technology/artificial-intelligence/ai-is-entering-an-unprecedented-regime-should-we-stop-it-and-can-we-before-it-destroys-us
Hagemann, W. (2001). Von den Lehrmitteln zu den neuen Medien — 40 Jahre schulbezogener Medienentwicklung und Mediendiskussion. In B. Herzig (Hrsg.), Medien machen Schule: Grundlagen, Konzepte und Erfahrungen zur Medienbildung (S. 31). Bad Heilbrunn: Klinkhardt [in German].
History and Evolution of Artificial Intelligence: From early dreams to today’s reality. (2025). Global AI Vision. https://globalaivision.com/ai-articles/history-evolution-artificial-intelligence
Khobzei, N. O. (2020). Tsyfrovi tekhnolohii v osviti: teoriya i praktyka [Digital Technologies in Eeducation: theory and practice]. Kyiv: IMZO [in English].
Kolesnikova, O. V. (2019). Shtuchnyi intelekt v osvitniomu protsesi: teoretychni aspekty ta praktychne zastosuvannia [Artificial Intelligence in the Educational Process: Theoretical Aspects and Practical Application]. Kyiv: Osvita [in Ukrainian].
Kukharenko, V. M., & Sokolova, T. S. (2008). Dystantsiine navchannia: navchalnyi posibnyk [Distance Learning: a study guide]. Kharkiv: National Technical University “Kharkiv Polytechnic Institute” [in Ukrainian].
Leswing, K. (2025, July). Education becomes a new battlefield in the AI war between OpenAI and Google. Business Insider. https://www.businessinsider.com/chatgpt-study-mode-openai-google-gemini-education-2025-7
McLuhan, M. (1964). Understanding Media: The extensions of man. New York: McGraw-Hill [in English].
Melnyk, O. V. (2020). Mediadydaktyka v umovakh tsyfrovizatsii osvity [Media Didactics in the Context of Digitalization of Education]. Kharkiv: V. N. Karazin Kharkiv National University [in Ukrainian].
Onkovych, H. V. (2009). Mediaosvita: suchasnyi stan i perspektyvy rozvytku [Media Education: Current state and development prospects]. Mova i kultura: naukovyi zhurnal, 12, Vol. XI(136), 39–45 [in Ukrainian].
Onkovych, H. V., Biletskyi, V. S., & Onkovych, A. D. (2022). Internet-dydaktyka yak «parasolkovyi» termin [Internet didactics as an “umbrella” term]. In SCIENTIA: Science of XXI century: Development, Main Theories and Achievements (III International Scientific and Theoretical Conference, December 2, 2022; Helsinki, Finland, pp. 101–107 [in Ukrainian]. https://previous.scientia.report/index.php/archive/issue/view/02.12.2022
Onkovych, H., & Biletskyi, V. (2025). Stan mediadydaktyky v Ukraini [The State of Media Didactics in Ukraine]. In XXI International Scientific and Practical Conference “Challenges and Problems of Modern Science” (pp. 82–86). London, United Kingdom. https://repository.kpi.kharkov.ua/handle/KhPI-Press/88706 [in Ukrainian].
Pavlov, I. O. (2018). Vykorystannia shtuchnoho intelektu v osviti: mozhlyvosti ta vyklykym [Using Artificial Intelligence in Education: Opportunities and challenges]. Lviv: Naukova dumka [in Ukrainian].
Redecker, C., & Punie, Y. (2017). European Framework for the Digital Competence of Educators (DigCompEdu). Luxembourg: JRC Science for Policy Report.
Russell, S., & Norvig, P. (2020). Artificial Intelligence: A modern approach (4th ed). Pearson.
Schmidhuber, J. (2022). Annotated History of Modern AI and Deep Learning [Preprint]. arXiv. https://arxiv.org/abs/2212.11214
Selwyn, N. (2020). Education and Technology: Key issues and debates. London: Bloomsbury Academic [in English].
Siemens, G. (2005). Connectivism: A learning theory for the digital age. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning.
Sukonkin, V. I. (2009). Pedagogichni tekhnolohii v umovakh informatsiinoho suspilstva [Pedagogical Technologies in the Information Society]. Kyiv: National Pedagogical Dragomanov University [in Ukrainian].
The History of Artificial Intelligence. (2018). Bosch Global. https://www.bosch.com/stories/history-of-artificial-intelligence
Toosi, A., et al (2021). A Brief History of AI: How to prevent another winter [Preprint]. arXiv. https://arxiv.org/abs/2107.10292
Tulodziecki, G. (1997). Medien in Erziehung und Bildung (3rd ed., p. 45). Bad Heilbrunn: Klinkhardt [in German].
Tulodziecki, G. (1997). Medienpädagogik: Konzeption und Beispiele zur Integration in Schule und Unterricht. Bad Heilbrunn: Klinkhardt [in German].
Turing, A. M. (1950). Computing Machinery and Intelligence. Mind, 59(236), 433–460. https://doi.org/10.1093/mind/LIX.236.433 [in English].
Vasylieva, H. P. (2021). Mediadydaktyka tsyfrovoi shkoly [Mediadidactics of the Digital School]. Kyiv: National Academy of Pedagogical Sciences of Ukraine [in Ukrainian].